Yağda eriyen bir vitamin olması sebebiyle bagirsaklardan yaglarla emilerek karacigere gelir. Isiya dayanıklıdır. Kan pihtilasmasinda önemli rol oynar. Pihtilasmada ve kemik yapiminda kalsiyuma yardimcidir. Alkali, kuvvetli asitler, radyasyon ve okside edici ajanlar tarafindan etkisizlesir. Fazla E Vitamini alinmasi, K Vitaminin emilimini bozar. Yogurt, kefir, asitlenmiş süt, bagirsaklardaki bakterilerin K Vitamini üretmesini arttirir. K Vitamini lahana, karnabahar, ispanak ve diger yesil sebzelerle, soya fasulyesi ve tahillarda bulunur. Genellikle vücutta bağırsak bakterileri tarafindan sentez edilir. Kontrolsüz kanamalara neden olan K vitamini eksikligi malabsorbsiyon hastalari hariç diger kisilerde ender olarak görülür. Hamileler, dogumdan sonraki ilk 3-5 gün içerisinde bagirsak florasi henüz tam gelismemis oldugundan K vitamini eksikligi yasarlar. Genellikle sebzelerle alinan günlük 60-85 mg. herhangi bir eklemeye gerek kalmadan yeterli olmaktadir.
D Vitamini
Kadın ve erkeklerde her gün alınması gereken en az doz, 200 ünitedir. Düzenli süt içenler ya da süt ürünleri tüketenlerin yeterince D vitamini aldigi söylenebilir. Vücudumuz D vitaminini gidalardan karsiladigi gibi, günes ışığından da karşılar. Çocuklarin kemik gelisiminde ve yaslilikta kemiklerin zayıflamasına (osteoporoz) karşı, günde 400-800 ünite kadar D vitamini takviyesi alinmasi yararli olacaktir. Günde bir litreden fazla süt içen ya da buna yakin süt ürünü tüketen kisilerin ayrica D vitamini almalari risk yaratabilir. Günde 1000 üniteye kadar D vitamini alinmasi güvenli olarak nitelendirilirken, günde 5 bin üniteden fazla alinirsa, böbrekler ve kalp için tehlike olabilir.
Kadinlarin her gün 12 ünite, erkeklerin de 15 ünite almalari gerekir. Bitkisel yaglar, kuruyemis, etler ve yesil yaprakli sebzelerde bol miktarda bulunur. A ve C vitamininde oldugu gibi, bu vitaminde de antioksidanlar bulunmaktadir.
Yüksek oranda doymamis yagli yiyecekler, E vitaminini tüketirler. Doktorlarin incinmelerin tedavisinde az yagli diyet önermesinin nedeni budur. Yani ne kadar yag alinirsa o kadar E vitamini alinmali. (Doymamis yaglar genellikle oda sıcaklığında sıvı olan yağlardır, dolayisiyla bunlara sivi yag denilir.) E vitamini yagda erir, yani bedende kalabilir. E vitamini donma sirasinda yok olacagindan ki bu vitamine gerek duyuldugunda taze sebze yemeniz önerilir.
Tam bugday, tam tahillar, kuşkonmaz, ıspanak, taze patates, şeker pancarı yaprakları, Brüksel lahanası, karnabahar ve salgam yapraklarında E vitamini bol miktarda bulunur. Bu sebzelerdeki E vitamini miktari, tümüyle saklama zamani, hazirlama biçimi, yetiştirme biçimi ve ekildikten sonra yemek için soframıza gelene kadar ilaca maruz kaldıklarıyla orantılıdır. Bu vitamini içeren yiyecekleri yemeyi seviyorsanız doymamış yagların azalttığı E vitaminini bu sebzeler dengeler.
E vitamininin kalp ve damar hastalıkları, kanser ve katarakta karşı koruyucu olduğu bilinmektedir. Diğer ilaçlarla birlikte kullanıldığında “Parkinson” hastalığında olumlu etkiler gösterdiği, kalp krizlerinde hasarın azaltılmasında yararli oldugu ve yaşlılarda bağısıklığı arttırdığı ileri sürülmektedir. Günde 1.000 üniteye kadar güvenli olduğu bilinmektedir.
Kadinlarda ve erkeklerde her gün alinmasi gereken en az miktari 60 miligramdir. Sigara içenlerin C vitaminini en az 100 mg almalari gerekir. Çünkü sigaranin içindeki 200’den fazla öldürücü madde direkt olarak C vitaminini öldürüyor. C vitamini yagda çözülen bir koruyucudur. Bunun anlami bu vitamini sikça almaniz gerektigidir. Bu güçlü koruyucu isida ve oksijende etkin degildir, onun için bu vitamini almanin en iyi yolu çig yenebilen yiyeceklerdir. Taze olmasi daha da iyidir. Sebzeleri pisiriyorsaniz olabildigince az su kullanin.
C vitamini ayni zamanda sporcularda olusan incinmelerin ve yaralanmalarin daha iyi ve daha hizli iyilesmesine yardimci olur. C vitamininin ameliyat öncesi ve sonrasi alınması çok önemlidir. C vitamini vücutta ve besinlerde bulunan birçok kanser olusturucu maddelerin olusmasini önler.
C Vitamini Hangi Besinlerde Olur?
Her gün taze sebze ve meyve, özellikle narenciye, lahana, ıspanak, kıvırcık salata gibi yesil yapraklı sebzeler, yeşil biber yiyen kişiler, tavsiye edilen en düşük günlük dozun üzerinde C vitamini aldıklarından emin olabilirler. Yüksek dozda alınması hâlinde ne gibi yararlar getirecegi yolunda çalışmalar sürmekle birlikte, beta karoten gibi antioksidan etki nedeniyle, kanser, kalp-damar hastaliklari ve katarakta yakalanma ihtimalini azalttigi belirlenmistir. Ayrica, soguk alginligi gibi hastaliklara karsi da direnci arttirmaktadir. Günde 1 grama kadar güvenle alinabilecegi belirlenmistir. Daha yüksek dozlari sindirim sisteminde tahrislere neden olabilir. Uzun süre yüksek dozda kullanilmasinin, böbrek tasi ihtimalini arttirdigi da bilinmektedir.
